جشن چهارشنبه سوری یا چارشنبه سوری یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین سنت‌های ایرانی است که هر سال در آخرین چهارشنبه سال به مناسبت پایان زمستان و آغاز بهار جشن گرفته می‌شود. این جشن به عنوان یکی از شب‌های نوروزی شناخته می‌شود و در برخی مناطق به نام‌های دیگری مانند جشن چهارشنبه آتشین، جشن چهارشنبه آخر، جشن چهارشنبه پایانی، جشن چهارشنبه برفی، جشن چهارشنبه گل، جشن چهارشنبه باده، جشن چهارشنبه سیاه، جشن چهارشنبه قرمز، و جشن چهارشنبه زرد نیز شناخته می‌شود.

معنی و ماهیت

واژه سوری به معنی قرمز، آتشین، شاداب، و خوشحال است و از ریشه سور یا سرخ در زبان پهلوی گرفته شده است. این واژه در برخی منابع به معنی خورشید، نور، و آتش نیز آمده است. بنابراین جشن چهارشنبه سوری به معنی جشن چهارشنبه قرمز یا جشن چهارشنبه آتشین است که به رنگ قرمز و آتش اشاره دارد. رنگ قرمز نمادی از شادی، زندگی، انرژی، و پاکیزگی است و آتش نمادی از نور، گرما، تجدید حیات، و نابودی بدی‌ها است.

جشن چهارشنبه سوری یک جشن آتش‌پرستانه است که در آن مردم با احترام به آتش، آن را روشن می‌کنند و از آن برای تقویت روحیه، تصفیه نفس، و دفع بلایا استفاده می‌کنند. این جشن نشانه از پایان سرما و تاریکی و آغاز گرما و روشنی است و مردم با شادی و خوشحالی از این تغییر فصل استقبال می‌کنند. این جشن همچنین یک جشن عاشقانه است که در آن زوج‌ها و جوانان عاشق با هم می‌روند و از آتش پرش می‌کنند و دعا می‌کنند که عشق و صفا در زندگی‌شان بماند.

تاریخچه و ریشه چهارشنبه

جشن چهارشنبه سوری یکی از قدیمی‌ترین جشن‌های ایرانی است که ریشه در دوران باستان دارد. برخی منابع این جشن را به دوران هخامنشیان و برخی به دوران مادها و برخی به دوران پیش از آن‌ها می‌رسانند. این جشن در اصل یک جشن زرتشتی بوده است که در آن مردم به احترام خدای آتش یا آتره پرش می‌کردند و از آن برای تقویت روحیه و تصفیه نفس استفاده می‌کردند. این جشن همچنین با جشن میهرگان که در پاییز برگزار می‌شد مرتبط بوده است که در آن مردم به احترام خدای خورشید یا میترا جشن می‌گرفتند و از آتش برای نابودی بدی‌ها و تجدید حیات استفاده می‌کردند.

آیین و رسوم جشن چهارشنبه سوری

جشن چهارشنبه سوری دارای آیین و رسوم متنوع و مختلفی است که در مناطق مختلف ایران با تفاوت‌هایی انجام می‌شود. اما برخی از آیین‌ها و رسوم مشترک و معروف این جشن عبارتند از:

• روشن کردن آتش و پرش از روی آن: این کار به عنوان یکی از مهم‌ترین و مشهورترین آیین‌های جشن چهارشنبه سوری است که در تمام مناطق ایران انجام می‌شود. مردم در شب چهارشنبه سوری در خیابان‌ها، میدان‌ها، باغ‌ها، و کوه‌ها آتش‌های بزرگی روشن می‌کنند و از روی آن پرش می‌کنند و همزمان دعا و آرزو می‌کنند. برخی از دعاها و آرزوهای معمول در این زمان عبارتند از:
  • سرخی تو از من و زردی من از تو (برای تبادل رنگ قرمز شادی و رنگ زرد بیماری)
  • آتشا بسوزان هر چه خس و خاشاک است (برای نابودی بدی‌ها و مشکلات)
  • آتشا بجوشان و زندگی ما را خوش کن (برای آرزوی زندگی خوش و شاد)
  • آتشا بهاری شو و من بهاری شوم (برای آرزوی تجدید حیات و شکوفایی)
  • آتشا تو را می‌پرم و عشق را می‌خواهم (برای آرزوی عشق و محبت)
• خوردن آجیل و شیرینی: این کار به عنوان یکی از رسوم خوشمزه و شیرین جشن چهارشنبه سوری است که در بسیاری از مناطق ایران انجام می‌شود. مردم در شب چهارشنبه سوری آجیل‌های مخصوصی را که از ترکیب چهار ماده اصلی یعنی پسته، بادام، گردو، و کشمش تشکیل شده است می‌خورند و از آن برای آرزوی چهار چیز مهم یعنی سلامتی، ثروت، عقل، و شادی استفاده می‌کنند. همچنین مردم شیرینی‌های مختلفی را مانند کلوچه، نان برنجی، شکر پاش، و قلوه می‌خورند و از آن برای آرزوی شیرینی زندگی استفاده می‌کنند.
• بازی کردن با آتش و آتش‌بازی: این کار به عنوان یکی از رسوم شاد و سرگرم‌کننده جشن چهارشنبه سوری است که در برخی از مناطق ایران انجام می‌شود. مردم در شب چهارشنبه سوری با استفاده از وسایل مختلفی مانند چراغان، فنجان، قاشق، و کاسه با آتش بازی می‌کنند و از آن برای آرزوی روشنی و شادی استفاده می‌کنند. همچنین مردم آتش‌بازی‌های مختلفی را مانند موشک، ترقه، و فوتبالک می‌اندازند و از آن برای آرزوی برکت و نیکی استفاده می‌کنند.
• دیدن و دیدار کردن با عزیزان: این کار به عنوان یکی از رسوم دوستانه و مهربانانه جشن چهارشنبه سوری است که در تمام مناطق ایران انجام می‌شود. مردم در شب چهارشنبه سوری به دیدن خانواده، دوستان، و همسایگان خود می‌روند و با آن‌ها صحبت می‌کنند و از آن‌ها خوشحالی و موفقیت می‌خواهند. همچنین مردم به دیدار زوج‌ها و جوانان عاشق می‌روند و با آن‌ها شوخی می‌کنند و از آن‌ها عشق .و وفا می‌خواهند

برای آشنایی با رسم و رسومات کهن ایرانی به لینک زیر مراجعه کنید:

آشنایی با آئین های ایرانی